Het schooljaar loopt op zijn einde. De kinderen moeten nog een week naar school en dan hebben ze een heerlijke, lange vakantie. Jammer genoeg heb ik dit jaar 'Her er vi' (hier zijn wij) gemist, het optreden van alle klassen voor de ouders. (Ik was op stap naar Ålesund voor het werk. Zie verderop.) Sytze gaat volgend jaar zijn laatste jaar Videregående skole in. Daarna zoekt hij een leerbedrijf voor een praktijkplaats elektro. Na twee jaar praktijk krijgt hij zijn vakbrief. Met deze combinatie theorie en praktijk kan hij, als hij dat wil, instromen op de Høyskole (HBO?) Het gaat goed met hem, en ik heb de indruk dat deze praktische weg beter bij hem past dan de Havo waar hij in Nederland heen was gegaan. Hij drumt nog steeds met veel plezier.
Anne Lieke gaat volgend jaar naar het tweede jaar van de ungdomsskole, de 9e klas. De 8e klas hier is min of meer vergelijkbaar met de stap naar de middelbare school. Het serieuze werk begint, en het spelen is eraf. Geen tochtjes naar buiten meer bijvoorbeeld. Met alles wat ze het afgelopen jaar op haar bord had, is de fluit die ze met plezier speelt, niet uit de kast geweest.
Met Lieuwe gaat het gewoon lekker Hij gaat met plezier naar school, doet daar veel samen met een groepje van een aantal jongens. Viggo is nog steeds zijn grootste vriend, maar hij heeft daarnaast ook andere vrienden gekregen.
Na drie jaar kun je niet zeggen dat de kinderen 'volledig geïntegreerd' zijn (die vraag krijgen we nogal eens, waar meet je dat eigenlijk aan af?). Maar ze kunnen goed meekomen op school, zitten op een sport en hebben vrienden. Sytze en Lieuwe hebben extra Noors gehad (Sytze onder protest, Lieuwe wilde daarentegen graag). Je moet rekenen dat ze nog jaren een achterstand houden in hun vocabulaire, als ze dat ooit al kwijtraken. Ze groeien echter wel tweetalig op. Over Folmer en mij hebben we het niet eens. Er zijn zo ontzettend veel uitdrukkingen, die leren we van z'n levensdagen niet meer.
Tinboden, nieuwe onderkomen van Topp Bygg. In het witte deel, voor de zwarte hoge deur. Rechts de zeecontainers.
Folmer doet een heleboel dingen voor het eerst, en dat is wennen. Hij heeft zijn heftruckcertificaat gehaald (met klamme handen), en toen kon hij aan de slag. Mooi, want er waren al een aantal orders binnengekomen. Het mooie plaatsje achter de doe-het-zelf zaak, bleek echter minder ideaal dan het zich in het begin liet aanzien. Het stormde de laatste week van april wel een week achter elkaar. De wind waaide recht over het fjord, en stond op de voorkant van de containers. Het was nauwelijks mogelijk de deuren open te maken. Toen het weer in het weekend daarna opgeknapt was, bleef de truck steken in de losse ondergrond. Folmer is vervolgens vrij snel op zoek gegaan naar andere ruimte. Die vond hij al gauw. Een kilometer verderop staat een grote, oude hal. Die is eigendom van iemand, die handelt in zand en stenen. Het staat tussen de weg naar Brekstad en het water. Vervolgens moesten de containers vervoerd worden.
Mooie grote ruimte.
Geen nood, dat kon de dag erna (woensdag). O nee, toch niet bleek op woensdag, want de vrachtwagen was voor een onderhoudsbeurt in Trondheim. Om kort te gaan, de dag erna werd vervolgens een kleine week later, en Folmer heeft zijn nagels in die week behoorlijk kort gebeten. Die orders waren nog steeds niet klaar, en hij zou op woensdag naar Nederland en Belgie (naar het Firestone hoofdkantoor in Brussel) reizen. Op dinsdag kwam op de valreep de vervoerder om de containers te verplaatsen. Nou ja, dan was dat in ieder geval klaar voor hij vertrok. Hij heeft de bestellingen vervolgens maar uit Brussel laten komen. Dat bracht extra kosten met zich mee, maar dan was dat in ieder geval binnen een week op de plaats van bestemming. Mooi niet, als Murphy aan de slag is, dan weet hij van geen wijken. Die levering duurde door tussenliggende feestdagen en andere vertragingen ineens ook twee weken. Tja, alle begin is moeilijk, zullen we het daar maar op houden? Vandaag is Folmer in de heftruck de vier kilometer over de weg naar het nieuwe onderkomen gesukkeld. Nou staat alles op de nieuwe locatie.
Folmer heeft ondertussen de zeecontainers leeggehaald en de ruimte ingericht. Hij heeft het naar de zin, en het gaat goed met hem. Af en toe loopt hij te klagen dat hij moe is en spierpijn heeft, en in het begin zei hij ook nog wel eens dat het nog niet zo goed gaat met hem. Af en toe moest ik hem er even aan herinneren wat hij allemaal verstouwd had de afgelopen tijd, en dan zei hij wel 'O, ja. Dat is ook zo.' Inmiddels heeft hij al een aantal weken behoorlijk wat werk verzet, ook fysiek zwaar werk. Hij heeft zijn eerste orders klaar gemaakt en verzonden en dan ben je in de weer met rollen van 300 tot 400 kilo. En het gaat nog steeds goed. Langzamerhand groeit bij hem weer het vertrouwen, dat hij van zijn eigen lichaam op aan kan. Bepaalde dingen kunnen nog niet. Twee maanden geleden wilde hij proberen hoe het was om weer hard te lopen. We hebben twee kilometer rustig gelopen. In de avond voelde hij zich erg beroerd. Daar wacht hij dus voorlopig mee. Verder is hij nog steeds erg gevoelig voor bepaalde voedingsmiddelen. Na het eten van een tortilla met een tex mex kruidenmengsel, voelde hij zich daarna doodziek. Dat was schrikken, maar het was de volgende dag alweer een stuk beter. Met een beetje uitkijken is het leven voor hem weer een heel stuk leefbaarder.
Eind maart, in de paasvakantie van de kinderen, moest Folmer naar Bratislava om daar de beginselen van het dakdekken bijgebracht te krijgen. Hij moet toch enigszins weten waar hij over praat, nietwaar? Wij, de rest van het gezin, Sytze uitgezonderd, wilden mee. Gek genoeg was dit de eerste vakantie sinds lange tijd, dat wil zeggen dat we met het gezin samen iets deden. Sytze had zijn zinnen gezet op een gamefeest met zijn vrienden.
Boven: In het centrum staan veel bronzen beelden.
Rechts: Een keer toen we gingen lunchen, kreeg Anne Lieke dit bord met gefrituurde aardappelslierten. Erg lekker.
Bratislava heeft een hele mooie oude binnenstad, en het was indrukwekkend om de restanten van het communistische tijdperk te zien. Zo'n contrast was dat! De binnenstad met zijn prachtige beelden, rijk versierde gebouwen, en de deprimerende eenvormigheid van de overblijfselen van het communistische regime.
Met Lieuwe naar dierentuin en dinosaurus park
Folmer heeft zijn cursus gehad samen met een groep Russen, en heeft zijn ogen uitgekeken. De Russen, kennelijk in uitgelaten stemming los van huis, hadden de eerste avond dusdanig gefeest dat een van hen onder de cursus van zijn stoel afviel en op de grond verder zijn roes uit zou slapen. Ook voor de rest deed de groep mannen denken aan een losgeslagen kleuterklas, volgens Folmer. Cultuurverschil?
's Middags was Anne Lieke aan de beurt. We hebben samen gewinkeld, en gebouwen bekeken. Anne Lieke haar vriendin Vanda komt vaak in Slowakije, omdat haar moeder daar vandaan komt. Ze vond het leuk om nu eens het land te bezoeken waar Vanda zo vaak komt, en waar een deel van haar familie woont.Ook ik heb kennis gemaakt met Folmer zijn contactpersoon bij Firestone, op een avond zijn we met hem wezen eten. Hij is directeur van Scandinavie en Oost Europa, en is vaak onderweg in deze enorme regio. Hij vertelde boeiend over zijn vele reizen.
De verrassing in Bratislava is de Blauwe Kerk. Bijzonder van buiten en mooi van binnen. Simpel, kleurrijk.
Ondertussen ben ik ook op het werk min of meer 'ontgroend'. In april gingen we met het team van leidinggevenden en de administratie op Blåtur, een verrassingstocht. Vertrek: vrijdag 12.00. Terugkomst was ong. 24 uur later. Voordat we vertrokken begreep ik dat het ging om een verrassingstocht. Vrijdagmiddag zouden we vertrekken, zaterdag tegen de middag zouden we weer terug zijn. En er was een lijst van wat je mee moest nemen. Maar wat ik niet wist, dat was dat een blåtur altijd rijkelijk met alcohol vergezeld gaat. Maar dat gedeelte werd me al vrij snel duidelijk.
Tijdens de autorit naar het veer naar Storfosna / Kråkvåg (prachtige eilanden, ik was er al een keer geweest met Jobb og bo, de cursus voor werkzoekenden) kwam de eerste fles al tevoorschijn, met droplikeur. Die ronde heb ik nog meegedaan. Daarna gingen we eten, op de bålpan werden pølse (worstjes) gegrild. En toen kwamen er steeds mee alcoholhoudende dranken op tafel. De stemming werd steeds vrolijker. Ik ben geen geheelonthouder. Maar wanneer er geen alcohol zou zijn, dan zou ik het niet missen, laten we het zo maar zeggen. Er waren in de middag spelletjes georganiseerd, boogschieten, schieten met luchtbuks, touwtrekken, boomstam zagen, dat soort dingen. De stemming werd meer en meer uitgelaten. 
De twee organisatoren gedroegen zich als overspannen tienjarigen op hun eigen verjaardagsfeest, en iedereen had de grootste lol. Ik heb er bij gezeten met gemengde gevoelens. In de middag, zo lang we bezig waren, was het wel leuk. De spelletjes waren leuk om te doen. Tijdens het eten, toen een van de twee organisatoren een glas omstootte en daar met dronkemansonverschilligheid op reageerde, haakte ik af. De twee organisatoren liepen voortdurend gillend van de lach en schreeuwend rond. Na het eten was er een hot tub, die ronde heb ik nog meegedaan. Het was link dat ook de mensen die straalbezopen waren, in het bad gingen en de neiging hadden om weg te glijden. Maar er werd wel weer op elkaar gepast. Na het bad vond ik het welletjes, en ben ik naar mijn kamer gegaan. De volgende dag hebben we nog ontbeten, en rond twaalf uur gingen we met de boot terug. Tja, en toen had ik natuurlijk lol.... iedereen had het erg druk met zichzelf en de gevolgen van teveel drank, terwijl ik een leuk gesprek had met de stuurman van de boot, die op de grote vaart had gezeten, en daardoor Nederland vaak bezocht had. 
De Blåtur zorgde wel even voor een cultuurcrash! Wanneer ik geweten had, dat het de bedoeling was om samen dronken te worden, dan had ik bedankt. Ik had het van tevoren willen weten, ik heb me ook wel even bedonderd gevoeld. Als nuchterling de groep mensen waar je mee bivakkeert dronken te zien worden, vind ik niet echt een 'joepie' ervaring. Er zijn een paar momenten geweest dat ik me echt onbehaaglijk heb gevoeld. Wat er gebeurde tijdens het avondeten, dat ging me te ver. En de combinatie met dat zo rond die tijd mensen ook massaal begonnen te vragen of het voor mij niet 'voldsom' (heftig, letterlijk gewelddadig) was (kennelijk waren er wel meer mensen die vonden dat het op het randje was wat er gebeurde), maakte dat er niet beter op. Aan de andere kant hebben de meeste van mijn collega's er ook wel voor gezorgd hebben dat het enigszins draaglijk gebleven is. De zorgzaamheid die ze toonden door af en toe een gesprekje aan te knopen, en bereid waren om even uit de luchtbel van uitgelatenheid te stappen, heeft me goed gedaan.
Later heb ik met een aantal mensen gepraat over onze Blåtur, en Blåturer in het algemeen. En ik heb begrepen dat het veel erger kan. Noren hebben een soort 'feestcultuur'. (Uitspraak van een Noorse dame, zij kan het weten.) Op een feest is het de gewoonte dat je je laat vollopen. En dan verdwijnen de grenzen en maken ze lol en doen ze dingen waar ze soms de volgende dag liever niet meer aan herinnerd willen worden. Maak het verhaal verder zelf af, en kleur de plaatjes. Lang leve de lol. Ineens moest ik weer denken aan de schrijnende posters die ik met kerst in Trondheim en op het vliegveld had zien hangen. Daarop stond een kind, met daarbij de tekst die erop neerkwam, dat dat kind hoopte dat vader en moeder niet zo dronken zouden zijn, dat ze zijn bestaan zouden vergeten. Vrolijk kerstfeest?
Parade van trekkers op de borg Austrått
In het lange Hemelvaart weekend zijn Anne Lieke en ik naar Nederland geweest. Mijn vader en moeder zagen het niet zitten om naar Noorwegen te reizen, mijn moeder is regelmatig heel moe. Omdat we ze toch wilden zien, en we in de zomervakantie maar kort naar Nederland gaan, zijn wij naar hun toe geweest. We hebben vrij gevraagd voor Anne Lieke, en daardoor konden we bijna een week weg. Nou ja, de reisdagen ben je al kwijt. Het was een heerlijke week. We hebben gelogeerd bij mijn ouders. We vertrokken met een vroeg vliegtuig naar Oslo, daarom zijn we de avond van tevoren al naar Værnes gereden. Chic, in het Radisson dat pal naast het vliegveld ligt, overnachten.
We waren met een overstap in Oslo, om 10 uur al in Amsterdam. Natuurlijk zijn we nog even de stad in geweest. We hebben ons zelfs nog even het Rijksmuseum gewaagd. Maar dat was erg druk, en we waren ondertussen moe. We zijn na het bekijken van de Nachtwacht weer gauw naar buiten gegaan. Daarna pakten we de trein naar Haren, waar opa en oma ons af zouden halen. De rest van de week was gezellig en rustig. 
Anne Lieke heeft een aantal vriendinnen opgezocht, en is alleen (!) naar Apeldoorn gereisd, naar haar vriendin Vanda. Dat vond ze heel spannend, en terecht! Ze moest overstappen in Zwolle en Deventer. Ze heeft het prima gedaan. Dan zie je ineens je kind een sprong maken in ontwikkeling en zelfvertrouwen. Ik heb in die week dingen met mijn ouders gedaan, waaronder plantjes in de tuin zetten. En asperges klaargemaakt en gegeten. Mijn broer Jan kwam nog even op bezoek. En er is veel bijgepraat. 
De laatste dag verhuisden we naar Rein. Dat was een logistieke puzzel. Hij was zo lief om in de morgen al de koffers op te halen. Daardoor konden Anne Lieke en ik naar Oma Hanneke fietsen, waar mijn fiets achterbleef. Als ik in Nederland ben, vind ik het heel erg fijn om te fietsen. Zoals jullie weten is dat een van de dingen die ik mis in Noorwegen. Rein kwam hardlopend naar ons toe, en we zijn met hem mee naar huis gegaan. Ik hardlopend, Anne Lieke op de fiets. 's Avonds hebben we bij Rein gegeten, en de volgende dag heeft hij ons naar de trein gebracht.
Folmer was voordat Anne Lieke en ik in Nederland waren, zelf ook naar Nederland geweest. Hij moest eigenlijk naar Brussel, naar het hoofdkantoor van Firestone, en combineerde dat met een bezoek aan Nederland. Wij hadden twee vreemde weken. Eerst reisde ik naar Oslo voor mijn werk. Voordat ik op het vliegtuig naar Trondheim zou stappen, had ik een korte ontmoeting met Folmer, die naar Nederland reisde. De dag dat wij naar Nederland reisden, ging Folmer naar huis. We troffen hem net niet in Kopenhagen. De beide jongens waren een nacht alleen thuis. Vooral Lieuwe vond dat van tevoren spannend, toen echter het moment aangebroken was, zag hij duidelijk de voordelen van een avond zonder pa en moe.
Verder ben ik wat betreft werk in rustiger vaarwater beland. Aan een groot project is een einde gekomen. Twee weken geleden was de eindconferentie van het leernetwerk, een project waar ik in oktober mee begonnen was. Twaalf gemeentes uit Sør Trøndelag, de fylke (provincie) waar wij wonen, hadden meegedaan. Drie procesbegeleiders (waarvan ik er een was) deden de begeleiding van het netwerk. Het was de bedoeling dat de gemeentes hun eigen projecten in de zorgtechnologie opzetten. Op 28 mei was daar de afsluiting van, in Ålesund. Onze werkgroepen, uit Bjugn en Åfjord, gingen erheen met 8 mensen sterk, en Siv Iren en ik. Ook de groepen uit naburige fylkes Møre og Romsdal en Nord Trøndelag deden mee. In een onbewaakt ogenblik heb ik 'ja' gezegd, toen Siv Iren me voorstelde dat ik de dagvoorzitter zou zijn. Die taak hield in dat ik de presentaties en andere onderdelen aan elkaar zou praten. Het overkwam me. Ik had geen goede argumenten om nee te zeggen. En volgens Siv Iren stelde het niet zoveel voor.... ik hoefde me niet voor te bereiden. Ja, dank je de koekoek! Als dagvoorzitter moet je heel alert zijn. Je praat de onderdelen aan elkaar vast. Inhoudelijk lever je niet een grote bijdrage, maar met wat je zegt en doet, druk je een stempel op de sfeer van de dag.
De werkgroepen uit Åfjord en Bjugn op Skarven. Foto boven: het uitzicht. Ålesund is dankzij een grote brand ruim honderd jaar geleden een stad met veel bouw in Jugendstil.
Met het verdwijnen van dit grote project, heb ik ineens veel tijd over. Ook tijd om na te denken wat ik hierna ga doen. Over 6 maanden loopt mijn contract af. Ik denk dat het project wel een vervolg gaat krijgen, maar ik weet niet zeker of ik daar nog mee door wil gaan. De onrust begint alweer een beetje te komen. Maar eerst vakantie!
Sytze tijdens de Kopparn opp
Het hele gezin deed eind mei mee met de 'Kopparn opp' loop, een parcours van 4.5 km, ruim 400 meter stijgen. Sytze was 4e bij de jongens 16-19. Ik won de gouden medaille bij de dames 50+. Maar de echte held was Folmer. Kon hij 3 maanden ervoor nog geen 300 meter omhoog lopen, op die dag heeft hij de top bereikt, samen met Anne Lieke en Lieuwe die met hem de trimloop deden.
Prettige vakantie allemaal!
